DE VEEPESTREGISTERS UIT 1745 (SNEUPER 89, DECEMBER 2008 VOOR UITGEBREIDERE VERSIE)

VAN WESTDONGERADEEL

 

Piet de Haan (de.haan.p apestaartje hetnet punt nl)

 

Hurdegaryp 1749.

De dood in land en stal, neemt weg ons waarde vee, dit waarde reine vee, waar op de huisman praalde, waar van hij twee maal daags gewenste vruchten haalde. Dat staat hier nu en zucht daar liggens weer te sterven.

Hier liggen weer goed dood, daar graaft men in de erven, de huisman staat en zucht, en stort zijn tranen uit. Met zuchten en geschrei tot aan de Hemel stuit, dat hij niet als voorheen de zuivere vrucht mag halen. Dat hij niet als voorheen zijn landheer mag betalen. (…)

Het eindigde met:

Ik ben niet hooggeleerd, en ik heb geen geleerd vermogen, maar ik heb dit uit oudere schrift en boeken gezogen. Ik zeg hier tot besluit, al wie het beter maakt, ik scheidt hier uit.”

Aldus mijn verre voorvader Keimpe Wiegers uit Hurdegaryp naar aan-leiding van (weer) een runderziekte.

 

Gods hand over Nederland, door de pest-siekte onder ’t rundvee in 1745.

De onthutste bevolking toont de stervende en gestorven koeien.

 

Na de veepest 1713-1714 was het november 1744 opnieuw raak. In totaal zouden in de periode rond 1745 alleen al in Fryslân ongeveer 100.000 stuks vee verloren gaan. In Dantumadeel betrof het 2950 stuks, Kollumerland 2559, Ferwerderadiel 2503 en Oostdongeradeel 2338 stuks. De boeren in Westdongeradeel waren aanzienlijk gelukkiger, zij verloren ‘slechts’ 1558 stuks. De stad Dokkum met z’n stadsboeren verloor een 100 stuks vee. (1)

Deze massale sterfte onder het rundvee bracht de Staten van Friesland ertoe om, net als bij de veepestgolf van 1714, naast maatregelen ter voorkoming van uitbreiding van de ziekte, ook financiële maatregelen voor getroffen vee-eigenaren te treffen.

Deze financiële maatregelen waren:

1. Het hoorngeld over mei 1745 tot mei 1746 werd niet gevorderd en het hoorngeld voor tussen 1 november 1744 en 1 mei 1745 gestorven vee werd kwijtgescholden.

2. De reductie van belastingen, om remisse (betaling) van de huur mogelijk te maken.

3. Vrijstelling van een bepaalde belasting voor hen die op eigenland 2/3 van hun vee hadden verloren, en kwijtschelding van het opbrengen van personele belasting voor wie onder ede verklaarde die niet te kunnen betalen.

4. Een remisse van 1 landsfloreen voor één jaar met als waarde:

1 floreen = 1 koe of 2 rieren of 4 hokkelingen. Had men b.v. 1 koe en 1 rier en 1 hokkeling verloren dan werd dat gerekend als: 1 + ½ + ¼ = 1¾ koe = 1¾ floreen. Voor diegenen die geen floreenbelasting betaalden, was er een douceur (gift in geld) ter waarde van 1 floreen = 2 ducaten. Bij het eerdere voorbeeld van 1¾ koe = 1¾ floreen zou dat betekenen een uitkering van 1¾ x 2 = 3½ ducaat. De waarde van een ducaat bedroeg: 6 car. gl. 6 stuivers.(2) Het komt ook voor dat er korting is op de floreenbelasting en tevens een betaling in ducaten.

Om deze maatregelen te kunnen toepassen was het belangrijk dat het aantal aan de veepest gestorven stuks vee per eigenaar nauwkeurig bij-gehouden werd. Het moge duidelijk zijn dat al de getroffen eigenaren hier volledig aan meewerkten en hun gegevens zo gauw mogelijk door de dorpsrechter, de ontvanger of de schoolmeester lieten optekenen.

Veel van deze gegevens zijn verloren gegaan maar van de voormalige gemeente Westdongeradeel zijn per dorp veel lijsten van eigenaren en hun aantallen gestorven vee bewaard gebleven, zei het dat deze lijsten soms in slechte staat zijn.(3)

 

De veepestregisters van Westdongeradeel

Het pakket documenten omvat bijna 100 meestal losse bladen variërend van A4 formaat tot een kwart A4. Soms een paar aantekeningen van 
diegene die de registratie uitvoerde maar meestal een rij namen van eigenaren met het aantal gestorven runderen. Van alle dorpen in Westdongeradeel zijn er nog gegevens aanwezig met daarbij de aantekening dat niet alles compleet is. Het totaal omvat tussenrapportages, totaaloverzichten, eindregisters, maar alles veelal ongesorteerd.

De veepest in Fryslân openbaarde zich eind november 1744. De eerste aanwezige aantekeningen uit de gemeente Westdongeradeel zijn van Brantgum en Waaxens uit maart 1745. Globalere overzichten omvattende een totaal van 7 dorpen zijn uit de periode 15 maart 1745 tot 13 april 1745. Het is daarom aannemelijk dat de veepest zich begin 1745 in West-dongeradeel openbaarde.

Van alle dorpen zal een overzicht in tabelvorm worden gemaakt die in de komende Sneupers en op de Homepage van de Historische Vereniging NOF geplaatst zullen worden. De tabellen zullen een combinatie zijn van twee overzichten die door de Grietenij zijn opgesteld.

Overzicht 1: Begin der ziekte in Westdongeradeel in het voorjaar 1745 tot 1 september 1745.

Overzicht 2: Vanaf 1 september 1745 in Westdongeradeel tot 1 maart 1746.

Door de twee overzichten wordt het per dorp duidelijk of het zwaartepunt van de sterfte van het vee van onze voorouder(s) voor of na 1 september 1745 ligt. In de officiële overzichten waaruit de gegevens voor de te publiceren tabellen zijn gehaald, worden de kalveren niet genoemd. Dit was niet nodig want zij telden voor de vergoeding immers niet mee. In tussentijdse rapportages worden zij soms wel genoemd.

 

Vrijwel alle namen van de getroffen eigenaren zijn nagetrokken in de Quotisatiekohieren van 1749. De meeste getroffen vee-eigenaren kunnen in deze kohieren teruggevonden worden. Aan de hand daarvan worden beroepen van getroffen vee-eigenaren die niet boer, kleine boer of arbeider waren in de tabellen vermeld, dit als aanknopingspunt voor diegenen die rond die tijd voorouders in Westdongeradeel hebben en menen dat hun voorouders uit hoofde van hun beroep niet in de lijsten kunnen voor-komen. Ook bijzonderheden uit de quotisatie 1749 die mogelijk verband kunnen hebben met de veepest worden hier en daar vermeld zoals b.v. Pijter Olbrants uit Betterwird die 8 koeien, 3 rieren en 5 hoklingen verloor en mogelijk daardoor verarmde want hij staat slechts 4 jaar later bij de quotisatie als ‘oud en arm’ vermeld.

Hoewel het pachtersoproer van 1749 in de Dongeradelen niet het gevolg was van de veepest is er toch een raakvlak. De ontevredenheid over bestuursvorm en hoogtes van belastingen werd immers versterkt door de terugloop van inkomsten na de massale rundersterfte. Daarom is de rol die enkele vee-eigenaren in het pachtersoproer speelden ook vermeld.(4)

 

Mochten er namen in de tabellen voorkomen waarvan het niet duidelijk is of het een gezochte voorouder betreft, dan kunnen de Floreen-, Reëel- of Speciekohieren wellicht uitkomst bieden. De vrijwel geheel aanwezige Speciekohieren van Westdongeradeel vanaf 1750 geven echter ook een mooi beeld van de stand van zaken slechts vier/vijf jaar na de grote sterfte van het vee. Neemt men de Quotisatie 1749 er ook nog bij dan is het nog duidelijker hoe het uw voorouders is vergaan na de veepest.

 

Bronnen:

1. Drie eeuwen Friesland door J. A. Faber. Tabel IV 12.

2. Geschiedenis van de Friese Landbouw, door J.J. Spahr van der Hoek en Dr. O. Postma. Deel I blz. 229.

3. Streekarchivariaat Noordoost Friesland. Archief 1640-1816 voormalige gemeente Westdongeradeel, nr. 229

4. Reboelje yn de Dongeradielen 1749, D.P. Keizer, 1980.

Betterwird           Versturvene runderen                        foto 89 + 81

(samen met het buurtschap Bornwerderhuizen)   

 

Ko = Koeien       R = Rieren        H = Hoklingen         

                                             Officiële registratie

                                       Voorjaar 1745 - 1-9-1745

 

Officiële registratie

1-9-1745 - 1-3-1746

 

Overzicht  1

 

Overzicht  2

Naam

Ko

R

H

 

Ko

R

H

Claas Sapes

17

6

3

 

 

 

 

Jacob Freekx (1)

2

1

4

 

 

1

 

Binne Martens

17

10

8

 

 

 

 

Pijter Olbrants (2)

8

3

5

 

 

 

 

Lourens Douwes

6

5

2

 

 

 

 

Uitsen Clases

9

5

6

 

 

 

 

Jacob Jetses

1

 

1

 

1

 

 

Ette Jacobs

7

6

1

 

2

1

6

Jan Clases

15

4

5

 

 

 

 

Tjeerd Tjeerds

4

2

 

 

 

 

3

Douwe Doekes (3)

10

3

6

 

 

 

 

Rinse (Pijters) Hania (4)

10

 

 

 

 

 

 

Willem Hessels  (5)

1

 

 

 

 

1

 

Burgemeester Osinga (6)

4

 

 

 

 

 

1

Dirk Sickes (7)

 

2

 

 

 

 

 

Jackle Sijbrens (8)

te Dokkum

1

3

 

 

 

 

 

Driek Tettingks (9)

 

1

 

 

Volgens de Quotisatie van 1749:

(2) Oud en arm.

(3) Boer, bij de wal.

(4) Door sterffte van sijn beesten veel verloren.

(5) Oud en arm.

(6) wed. Sjoerdt Osinga, brouwerse.   Hanspoortster espel. Dokkum.

(7) Molenaar.

(8) Brouwer, begoedigd.  Hanspoortster espel  Dokkum.

(9) wed. Dirk Tettings, vlaster, is suckelende. Hanspoortster espel  Dokkum.

Algemene opmerkingen:

(1) Lolke Hulshuijs die voor zijn aandeel in het pachtersoproer werd gezocht, vluchtte via Gosse Heringa (Holwerd) en Jacob Freerks via de Streek naar Hamburg.

 (3) Betekenis van ‘bij de wal’:  Wat by ’t wâltsje lâns,  bij ’t walletje langs, zuinig levend, kalm, voorzichtig.

(4) Door vergelijking van diverse tussenreportages blijkt dat Rinse Pijters en Rinse Hania dezelfde persoon zijn.

Hiaure   Versturvene runderen                                     foto 92 + 81

 

Ko = Koeien       R = Rieren        H = Hoklingen         

 

                                   Officiële registratie

                                   Voorjaar 1745  –   1-9-1745

 

Officiële registratie

1-9-1745 - 1-3-1746

 

Overzicht  1

 

Overzicht  2

Naam

Ko

R

H

 

Ko

R

H

Jacob Pijters

9

7

4

 

1

 

 

IJsbrant Offes (1)

2

1

1

 

 

 

 

Dirk Ripperts wed.

1

 

4

 

 

 

 

Andrijs Piebes

5

 

3

 

1

 

 

Rindert Jans (2)

 

 

2

 

1

 

 

Pijter Tjallings

 

3

2

 

 

 

 

Tiete Sjoerds

4

 

3

 

 

 

 

Overzicht 1 is hierna erg beschadigd.

Overzicht 1 aangevuld met behulp van de tussen rapportage  1-3-1745 tot 1-8-1745.

 

 

 

 

Pijter Janties

3

 

5

 

 

 

 

Rienk Folkes

3

 

 

 

 

 

 

Douwe Geerts

5

5

2

 

 

 

 

Pijter Aukes

5

3

4

 

 

 

 

Pijter Jacobs

5

 

 

 

 

 

 

Douwe Sakes

 

3

 

 

Aelse Meintes

 

1

1

2

Volgens de Quotisatie van 1749:

(1) Suinig in staet; swaer huisgesin.

(2) Schoolmeester.

 

 

Raard         Versturvene runderen                                   foto 91+82 

 

Ko = Koeien       R = Rieren        H = Hoklingen         

 

                                   Officiële registratie

                                   Voorjaar 1745  –   1-9-1745

 

Officiële registratie 1-9-1745 - 1-3-1746

 

Overzicht  1

 

Overzicht  2

Naam

Ko

R

H

 

Ko

R

H

Lieuwe Bouwes wed. (1)

5

1

2

 

 

 

 

Jan Luitjens

13

6

6

 

 

 

 

Gosse Johannes (2)

13

7

8

 

 

 

 

Jelle Gerbens

3

1

2

 

 

 

 

Pier Douwes

5

1

1

 

 

 

 

Johannes Tjallings

3

 

1

 

 

 

 

Anne Annes wed.

2

4

5

 

 

 

 

Eelke Clases (3)

15

7

5

 

3

1

1

Jan Willems (4) 

8

2

1

 

 

 

 

Teije Joukes

15

2

 

 

2

1

 

Sijds Clases (5) 

17

2

5

 

 

 

 

Nanne Joosten

10

2

3

 

1

 

 

Art Gerrijts

2

 

1

 

 

 

 

Jacob Hendriks

5

2

 

 

3

1

6

Jan Tomas

3

 

 

 

 

 

 

F. S. Rijperda (6)

 

3

 

 

 

 

 

Nammen Lieuwes

 

 

 

4

Volgens de Quotisatie van 1749:

(1)  Moet ondersteunt werden.

(2)  Boer; heeft 26 beesten verloren.

(3)  Ontfanger; boer.

(4)  Boer; vertrocken na Wanswert.

(5)  Boer; ontfanger.

(6)  Schrijver, woonplaats Dokkum.

 

 

Bornwird     Versturvene runderen                                foto 90 + 82

 

Ko = Koeien       R = Rieren        H = Hoklingen         

 

                                                Officiële registratie

                                       Voorjaar 1745 - 1-9-1745

 

Officiële registratie 1-9-1745 - 1-3-1746

 

Overzicht  1

 

Overzicht  2

Naam

Ko

R

H

 

Ko

R

H

Hoite Tjerks

15

6

7

 

2

 

 

Anne Teunis (1)

14

6

5

 

 

 

 

Jan Jeltes (2)

14

6

5

 

 

 

 

Rienk Sakes (3)

6

2

3

 

 

 

 

Einte Clases

11

6

5

 

 

 

 

Pijter Jansen

12

2

 

 

 

 

 

Douwe Jans (4)

3

1

2

 

 

 

 

Hein Sjoerds

3

3

2

 

 

 

 

Jan Keimpes

2

2

 

 

 

 

 

Gerk Jans

2

1

1

 

 

 

 

Jan Ulbes

 

2

 

 

 

 

 

Jan Jansen (5)

1

 

 

 

 

 

 

Johannes Fonk (6)

2

 

 

 

 

 

 

Jacob Igles uit Foudgum Zie bij Foudgum onder algemene opmerkingen.

1

1

 

 

 

 

 

Volgens de Quotisatie van 1749:

(2) Welgestelt; siekte onder 't vee; voor 1/3 part.

(3) Rienk Sakes kinders de eene dient en de andere getrout te Ternaard.

(4) Suinig door de sterffte.

(5) wed. Jan Jansen swaer besogt met siekte.

(6) Koemelker, Klein Breedstraatster espel  Dokkum.

Algemen opmerkingen:

(1) Op diverse tussenreportages staat Theunis Annes in plaats van Anne Theunis.

 

 

Foudgum             Versturvene runderen                         foto  92+ 83

 

Ko = Koeien       R = Rieren        H = Hoklingen         

 

                                                 Officiële registratie

                                       Voorjaar 1745 - 1-9-1745

 

Officiële registratie 1-9-1745 - 1-3-1746

 

Overzicht  1

 

Overzicht  2

Naam

Ko

R

H

 

Ko

R

H

Broer Jans

9

3

5

 

 

 

 

Jan Gosses

11

5

3

 

 

 

 

Gerben Harmens

3

2

3

 

 

 

 

Tjeerd Tiedes (1)

5

4

4

 

1

 

 

Tjerk Heins

2

 

 

 

1

 

 

Hendrik Hendriks

1

 

 

 

 

1

1

Jan Bottes

2

 

 

 

 

1

2

Popke Sakes

1

 

 

 

 

1

 

Jochum Jans (2)

1

 

1

 

 

 

 

Jacob Igles (3)

14

6

5

 

 

 

 

Geert Hendriks

 

 

1

 

Anne Annes

 

2

1

4

Reitse Jarigs

 

1

 

 

Volgens de Quotisatie van 1749:

(1) Door sterfte veel vee verloren

(2) Schoolmeester

Algemene opmerkingen.

(3) Jacob Igles wordt in Westdongeradeel naast zijn woonplaats Foudgum ook vermeld in Bornwird, Waaxens, Hantum en Nes. De familie verloor veel vee maar ging er blijkbaar niet aan kapot. Na het overlijden van Jacob rond 1748 staat zijn weduwe in 1748/49 in de speciekohieren met 11 koeien, 4 paarden en 48 pdm bezaaid land.

Op de tussenreportage ‘Begin ziekte tot 1 augustus 1745’ staat Jacob Igles vermeld met 21 koeien, 8 rieren, 5 hoklingen en 11 kalveren. Dit wijkt erg af van de officiële bovenstaande registratie. Dit soort verschillen komt vaker voor maar betreft meestal 1 koe of 1 rier zoals b.v. bij de hierboven in de tabel genoemden Broer Jans en Jan Gosses die op de tussenreportage ieder 1 koe en 1 rier meer lieten aantekenen.

 

 

Brantgum        Versturvene runderen                         foto  94 + 83 

 

Ko = Koeien       R = Rieren        H = Hoklingen         

 

                                        Officiële registratie

                                       Voorjaar 1745 - 1-9-1745

 

Officiële registratie 1-9-1745 - 1-3-1746

 

Overzicht  1

 

Overzicht  2

Naam

Ko

R

H

 

Ko

R

H

Minnolt Alberts

2

5

 

 

 

 

 

Fedde Fetses

2

3

3

 

 

 

 

Jan Rinses

7

1

3

 

 

 

 

Sijmon Juickes

1

 

1

 

 

 

 

Jacob Fetses

 

1

1

 

 

 

 

Fetse Douwes

1

 

1

 

 

 

 

Claas Hanses

1

 

 

 

 

 

 

Hein Foekes

7

 

2

 

 

3

 

Jan Abes wed. (1)

7

2

2

 

 

 

 

Wierd Jelkes (1)

3

3

 

 

 

 

1

Jan Broers

2

1

 

 

 

 

 

Mr. J.Plecker

1

1

 

 

 

 

 

Gerrijt Arjens

3

 

3

 

2

 

 

Marten Gerbens

 

1

 

 

1

1

 

Bauke Alberts

2

 

 

 

3

1

 

Evert Martens van Bergum

 

 

 

 

 

 

 

Jacob Gosses

 

 

1

2

Volgens de Quotisatie van 1749:

(1) De tekst bij zowel  Jan Albes wed. als bij wed. Wierd Jelkes:

Bij 't waltje langs door de sterffte van ’t vee.  (zie Betterwerd onder Algemene opmerkingen )

Algemene opmerkingen:

Een aantal personen komt niet voor op de officiële eindlijsten die naar de Staten van Friesland gestuurd zijn maar worden in tussenreportages wel vermeld.

Op de tussenreportage ‘Begin ziekte tot 1 augustus 1745’

Eelke Hendriks 1 kalf.

Jan Hendriks 1 kalf.

Op de tussenreportage ‘Maart 1745’

Eelke Hendriks 1 kalf.

Op de tussenreportage ‘November 1745’

Lammert Jacobs 1 koe en 1 enter rier.

 

 

Waaxens         Versturvene runderen                         foto  93 + 84 

 

Ko = Koeien       R = Rieren        H = Hoklingen         

 

                                       Officiële registratie

                                       Voorjaar 1745 - 1-9-1745

 

Officiële registratie 1-9-1745 - 1-3-1746

 

Overzicht  1

 

Overzicht  2

Naam

Ko

R

H

 

Ko

R

H

Lieuwe Pijters

12

4

6

 

 

 

 

Jildert Pijters (1)

5

4

5

 

 

 

 

Eelke Beerns

2

2

4

 

 

 

 

Hendrik Jans (2)

 

 

1

 

 

 

1

Lammert Jacobs (zie ook Brantgum)

 

6

1

4

Lieuwe Dirks

 

2

 

 

Jacob Igles van Foudgum. (3)

 

1

 

 

Volgens de Quotisatie van 1749:

(1) Gemeen boer door de sterffte van de beesten

(2) wed. Hendrik Jans. Bij de wal langs, heeft haar beesten verloren.

Zie Betterwird onder Algemene opmerkingen.

(3) Zie Foudgum onder Algemene opmerkingen.

Algemene opmerkingen:

Een aantal personen komt niet voor op de officiële eindlijsten die naar de Staten van Friesland gestuurd zijn maar worden in tussenreportages wel vermeld.

Op de tussenreportage ‘Maart 1745’

Taeke Joukes   4  koeien, 2 rieren, 6 kalveren, 1 twinter os

Op de tussenreportage ‘Voor 1 mei 1745’

Taeke Joukes    7 koeien, 2 rieren.

Op de tussenreportage ‘Begin ziekte tot 1 augustus 1745’

Taeke Joukes  11 koeien, 3 en, 6 kalveren.

Waarom Taeke Joukes met zoveel gestorven vee niet op de eindlijst voorkomt is niet duidelijk.

Op de tussenreportage ‘De maand november 1745’

Gerrijt Arjens  (zie Brantgum)  1 koe

 

 

Holwerd        Versturvene runderen                     foto  85 + 86  + 77   

 

Ko = Koeien       R = Rieren        H = Hoklingen         

 

                                        Officiële registratie

                                   Voorjaar 1745  –   1-9-1745

 

Officiële registratie 1-9-1745 - 1-3-1746

 

Overzicht  1

 

Overzicht  2

Naam

Ko

R

H

 

Ko

R

H

Goffe Roelofs

1

 

1

 

 

 

 

Houke Joukes

2

1

 

 

 

 

 

Claas Jans (1)   

3

3

3

 

 

 

 

Pijter Jacobs (Bonga) wed.

3

1

1

 

 

 

 

Sipke Cornelis

1

1

2

 

 

1

 

Tijs Clases wed.

3

 

3

 

2

 

 

Reitse Luitjens

1

 

2

 

 

 

 

Theunis Gosses

4

5

4

 

 

 

 

Pijter Jansen Helder

3

 

3

 

 

 

 

Lieuwe Cornelis

 

1

3

 

 

 

 

Gerben Tjerx wed.

 

 

4

 

3

 

4

De Hr. Grietman Aijlva

3

1

 

 

 

 

 

P. A. de Adam

13

3

1

 

 

 

 

Jan Lammerts

4

2

6

 

 

 

 

Wijbe Eelkes

1

 

 

 

 

 

 

Taeckle Sjoerds

3

 

 

 

 

 

3

Gosse Heringa (2)

7

6

4

 

 

6

 

Oege Jans

6

4

7

 

1

 

 

Willem Harmens

7

2

2

 

 

 

3

Jan Sjoerds (3)

1

 

 

 

 

 

 

Sijtse Pijters

1

 

 

 

 

 

 

Antonij Samplonius (4)

2

 

 

 

1

 

 

Gerben Johannes (5)

 

1

 

 

 

 

 

L. Olivier

2

 

 

 

 

 

 

Secrets. Hulshuijs (6)

1

1

 

 

 

 

 

Deselve:    1 os van 3 jaar

                  1 os van 2 jaar

1

1

 

 

 

 

 

Sjoerd Sijtses wed.

1

 

 

 

 

 

 

Pier Clases

1

 

 

 

 

 

 

Tjalling Jans

2

 

 

 

 

 

 

Folkert Hendrix

1

 

 

 

 

 

 

Aelse Melis wed.

2

 

 

 

 

 

 

Johannes Aedses

1

 

 

 

 

 

 

Marten Dirks (7)

1

 

1

 

1

 

 

Overzicht 1 is erg beschadigd.

Overzicht 1 aangevuld met behulp van de tussen-rapportage:   ‘Voorjaar 1745 tot 1-8-1745’

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Bauke Harmens

1

 

 

 

 

 

 

Harmen Arjens

2

2

1

 

 

 

 

Beernt Alberts

 

 

6

 

 

 

 

Binnert Harmens

3

 

 

 

 

 

 

Harmen Clases wed.

6

2

 

 

 

 

 

Roelof Sipkes

6

5

3

 

 

 

 

Teake Dirks

 

2

 

 

 

 

 

Sake Minnes (8)

9

3

5

 

 

 

 

Frans Jans

1

1

2

 

 

 

 

Watse Pijters

1

 

 

 

 

 

 

Jacob Pijters  (9)

5

4

5

 

 

 

 

Goffe Lieuwes

1

1

 

 

 

 

 

Roelof Clases

1

 

 

 

 

 

 

Tjeerd Botes

1

 

1

 

 

 

 

Heert Pijters

2

2

3

 

2

 

 

Binnert Jacobs

1

 

 

 

 

 

 

Jan Sijvers wed. (10 )

1

 

 

 

 

 

 

Gerk Jans

 

 

1

 

 

 

 

Sijmon Jans

1

 

 

 

1

 

 

Dirk Hendrix

 

 

1

 

 

 

 

Rinnert Clases

1

 

 

 

 

 

 

Reinder Sijbrens

 

1

 

2

Jacob Cornelis

 

4

2

 

Jan Ubles (11)

 

 

 

1

Gerk Beerns

 

1

 

 

Claas Pijters Stomp

 

1

 

 

Hendrik Jans Glasema (12)

 

1

 

 

Schelte Pijters (13)

 

3

 

 

Sjoerd Joostes (14)

 

1

 

1

Tjeerd Sijbes erven

 

1

 

 

Volgens de Quotisatie van 1749:

  (1) Erven

  (2) Bijzitter

  (3) Coopman of backer

  (4) Burger     

  (5) Schipper 

  (6) Secretaris 

  (7) Timmerman

  (8) Ontvanger.   

  (9) Kinderen. 

(10) Molenaarse 

(11) Jan Ulbes dood, wed.

(12) Glasemaker, arbeider.

(13) Voerman.  Man dood.

(14) Koopman.

Algemene opmerkingen:

(2) Lolke Hulshuijs (zoon van nr. 6) die voor zijn aandeel in het pachtersoproer werd gezocht vluchtte via Gosse Heringa en Jacob Freerks op de Streek naar Hamburg.

(7) Op de tussenrapportage van 1-11-1745 tot 10-11-1745 niet Timmerman maar Slagter genoemd.

(13) Op de tussenrapportage van 10-9-1745 tot 1-3-1746 niet Voerman maar Speksnijder genoemd.

(14) 12 juli1749

Een oproerige gemeente uit Ternaard trekt in de nacht naar Holwerd waar zij 's morgens te 5 uur de klokken gaan luiden. Als men met vijandige bedoeling naar het huis van de grietman wil optrekken, verzet koopman Sjoert Joosten zich daartegen, zodat de stemming omslaat en de aanvoerders de vlucht nemen. De stadhouder vereert de koopman met twee gouden penningen.

Een aantal personen komt niet voor op de officiële eindlijsten die naar de Staten van Friesland gestuurd zijn maar worden in tussenreportages wel vermeld.

Op de tussenreportage ‘1 augustus 1745 tot 1 september 1745’

Taeke Joukes 1 rier (zie ook bij Waaxens onder algemene opmerkingen )

 

 

Hantum         Versturvene runderen                         foto  88 + 80 

Ko = Koeien       R = Rieren        H = Hoklingen         

X   Naam of getal onleesbaar of het papier is vergaan

                                          Officiële registratie

                                   Voorjaar 1745  –   1-9-1745        

 

Officiële registratie 1-9-1745 - 1-3-1746

 

Overzicht  1

 

Overzicht  2

Naam

Ko

R

H

 

Ko

R

H

Sjuck Fransen

7

2

5

 

 

 

 

Bauke Wijgers

2

 

1

 

 

 

 

Claas Gerbens

5

2

3

 

2

 

2

Hendrik Jans

7

3

2

 

 

 

 

Claas Sakes

3

1

 

 

2

1

3

Claas Heerkes wed.

1

 

 

 

 

 

 

Cornelis Clases

1

 

1

 

 

 

 

Aebe Tijsen

Gebracht alles op de Hiaure volgens verklaringe

 

 

5

 

4

2

5

1

 

 

 

 

 

 

Jan Sijbrens

1

 

 

 

1

3

4

Jacob Igles van Foudgum volgens verklaringe (1)

3

 

1

 

½ (2)

 

 

Doede en Goffe Gosses

 

2

1

2

Luoime Douwes

 

2

 

2

Jan Wijgers

 

 

 

1

Pijter Gaelis

 

2

 

 

Hans Folkerts (3)

 

 

 

1

Watse Hendriks (4)

 

2

 

 

Cornelis Keimpes (5)

 

 

1

 

Volgens de Quotisatie van 1749:

(3) Hans Folkerts nu dood

(4) Coopman

(5) Smid

Algemene opmerkingen:

(1) Zie Foudgum onder Algemene opmerkingen.

(2) Het als ‘half’ aanmerken heeft te maken met de berekening van de vergoeding.

Een aantal personen komt niet voor op de officiële eindlijsten die naar de Staten van Friesland gestuurd zijn maar worden in tussenreportages wel vermeld.

Op de tussenreportage ‘De maand augustus 1745’

Tjipke Reijnders met 1 kalf.

 

 

Hantumeruitburen      Versturvene runderen             foto  88 + 14 

 

Ko = Koeien       R = Rieren        H = Hoklingen         

 

                                      Officiële registratie

                                   Voorjaar 1745  –   1-9-1745

 

Officiële registratie 1-9-1745 - 1-3-1746

 

Overzicht  1

 

Overzicht  2

Naam

Ko

R

H

 

Ko

R

H

Sijmon Clases

6

1

4

 

 

 

 

Pijter Rienks

 

2

2

 

2

1

 

Hoite Wijgers

 

 

5

 

5

1

 

Willem Sjoerds

1

 

 

 

4

1

4

Broedrik Tjerx

 

 

1

 

 

1

 

Jacob Wijtses wed.

 

1

3

 

6

3

3

Eelke Harmens

8

2

 

 

 

 

5

Overzicht 1 is erg beschadigd.

Overzicht 1 aangevuld met behulp van de

tussenrapportage   ‘Voorjaar 1745 tot 1-8-1745’

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ruurd Feddes 

 

 

 

 

2

 

2

Dirk Dirks

1

 

 

 

 

 

 

Claas Douwes

1

 

 

 

 

 

 

Bote Douwes wed.

 

2

2

2

Evert Jacobs wed.

 

 

 

1

Klaas Douwes

 

 

 

1

Algemene opmerkingen:

Hantumeruitburen valt bij de  Quotisatie van 1749 onder Hantum.

 

 

Hantumhuizen     Versturvene runderen          Foto   87 + 79 (+69) 

 

Ko = Koeien       R = Rieren        H = Hoklingen         

 

                                          Officiële registratie

                                     Voorjaar 1745 – 1-9-1745

 

Officiële registratie 1-9-1745 - 1-3-1746

 

Overzicht  1

 

Overzicht  2

Naam

Ko

R

H

 

Ko

R

H

Ids Jans  (Banga)

9

1

 

 

 

 

 

Wijbren Ulbes

 

1

 

 

 

1

 

Nanne Willems wed.

 

1

1

 

 

 

 

Jan Folkes

1

1

4

 

3

1

 

Pijter Jacobs

1

 

 

 

 

 

 

Outger Johannes

1

1

 

 

 

 

 

Hendrik Feijes

1

 

 

 

 

 

 

Heerke Dirks

 

1

1

 

 

 

 

Gerk Tjallings

 

1

 

 

 

 

 

Jan Sijmons

3

 

 

 

 

 

 

Botte Jans (1)

1

 

 

 

 

 

 

Rienk Rienks

 

1

 

 

Ids Jacobs

 

 

 

1

Cornelis (Pijters) Heringa

 

1

 

 

Volgens de Quotisatie van 1749:

(1) Coopman

Algemene opmerkingen:

Een aantal personen komt niet voor op de officiële eindlijsten die naar de Staten van Friesland gestuurd zijn maar worden in tussenreportages wel vermeld.

Op de tussenreportage ‘Begin ziekt 1745 tot 1 augustus 1745’

Pijter Rinses met 1 kalf.

 

 

Ternaard             Versturvene runderen          Foto    95 + 96 + 78   

 

Ko = Koeien       R = Rieren        H = Hoklingen         

 

                                             Officiële registratie

                                       Voorjaar 1745 - 1-9-1745

 

Officiële registratie 1-9-1745 - 1-3-1746

 

Overzicht  1

 

Overzicht  2

Naam

Ko

R

H

 

Ko

R

H

Cornelis Clases wed.

7

3

8

 

 

 

 

Jelle Gerbens (1)

10

3

2

 

 

 

 

Tjeerd Jelgers

4

2

3

 

 

 

 

Cornelis Pijters

5

3

1

 

 

 

 

Pijter Pijters

6

2

 

 

 

 

 

Dirk Beerts

6

3

4

 

 

 

 

Lieuwe Goffes wed.

9

3

6

 

 

 

 

Dirk Lieuwes (2)

4

2

3

 

 

 

 

Jan Johannes wed.

7

1

4

 

1

2

 

Jilling Metskes

1

 

1

 

 

 

 

Ritmeester Aijlva

9

4

7

 

 

 

 

Ids Hessels wed. (3)

4

3

4

 

1

 

 

Jan Clases wed.

2

1

3

 

 

 

 

Nanne Lieuwes

3

 

 

 

 

 

 

Dirk Aebes

1

 

 

 

 

 

 

Pijter Alberts (4)

1

 

 

 

 

 

 

Anne Jans wed.

1

 

 

 

 

 

 

Djoerd Melis

3

 

 

 

 

 

 

Pijter Sijbrens

1

 

 

 

 

 

 

Claas Pijters

 

1

 

 

 

 

 

Gerrijt Tjeerds

1

 

4

 

 

 

 

Pijter Sijmons

1

 

 

 

 

 

 

Douwe Feddes

2

 

 

 

 

 

 

Fiscaal Schrader

1

 

 

 

 

 

 

Jacob Sijbes (5)

2

1

1

 

 

 

 

Pijter Jans de Jonge

1

 

 

 

 

 

 

Overzicht 1 is erg beschadigd.

Overzicht 1 aangevuld met behulp van de tussenrapportage:   ‘Voorjaar 1745 tot 1-8-1745’

 

 

 

 

Jan Rienks

 

1

 

 

 

 

 

Lieuwe Marks

 

 

1

 

 

 

 

Willem Lieuwes

2

 

1

 

 

 

 

Claas Melis

2

 

 

 

 

 

2

Jan Beerts

8

2

3

 

 

 

 

Pijter Scheltes

 

1

1

 

 

 

 

Jan Jansen (6)

1

 

 

 

 

 

 

Claas Sakes (7)

 

5

4

 

 

 

 

Sjoerd Clases

 

 

2

 

 

 

 

Jan Jarigs

 

2

3

1

Dirk Jans

 

1

 

 

Johannes Clases wed.

 

1

 

 

Volgens de Quotisatie van 1749:

(1) Boer; en heefft tweemael sijn beesten verloren

(2) Boer,vertrokken na Doccum

(4) Pytter Alberts dood

(6) Wever; 3 knegts tot St. Jacob

(7) wed. Claes Sakes

Algemene opmerkingen:

(3) Bij de veepest registraties voor 1 september   ‘Ids Hessels wed.’  Bij de registraties na 1 september  ‘Ids Hessels erven’ .

(5) 18 april 1750.

Jacob Sybes van Ternaard op het schavot te Leeuwarden onthoofd als medeplichtig aan de oproerige bewegingen op l en 2 Juli 1749.

Een aantal personen komt niet voor op de officiële eindlijsten die naar de Staten van Friesland gestuurd zijn maar worden in tussenreportages wel vermeld.

Op de tussenreportage ‘Begin ziekte 1745 tot 15 juli 1745’

Harke Boodes met 2 kalveren.

Pijtter Jansen met 1 koe.

 

Wierum                       Versturvene runderen            Foto   93 + 78    

 

Ko = Koeien       R = Rieren        H = Hoklingen         

 

                                             Officiële registratie                                

                                       Voorjaar 1745 - 1-9-1745

 

Officiële registratie 1-9-1745 - 1-3-1746

 

Overzicht  1

 

Overzicht  2

Naam

Ko

R

H

 

Ko

R

H

Ontf. Cornelis Pijters

6

2

2

 

 

 

 

Pijter Sijmons wed.(1)

11

3

3

 

 

 

 

Douwe Clases

4

4

 

 

 

 

 

Doeke Aarns

2

 

 

 

 

 

 

Tjerk Jacobs wed.

 

½ (2)

 

 

Jan Sipkes (3)

 

1

 

 

Jacob Liepkes

 

1

 

 

Volgens de Quotisatie van 1749:

(1) Gemene boerin door de sterffte van 't vee

(3) Arbeider; bij de wal langs.  Zie Betterwerd onder Algemene opmerkingen.

Algemene opmerkingen:

(2) Het als ‘half’ aanmerken heeft te maken met de berekening van de vergoeding.

Een aantal personen komt niet voor op de officiële eindlijsten die naar de Staten van Friesland gestuurd zijn maar worden in tussenreportages wel vermeld.

Op de tussenreportage  ‘13 april 1745 tot 1 mei 1745’

Tjeerd Rienks met 1 koe en 2 kalveren.

Auke Jans met 2 koeien.

Op de tussenreportage ‘vanaf 1 oktober 1745 tot 1 november 1745’

Auke Jans Poutsma met 2 koeien.

Douwe Clases met 1 koe.

Jan Jansen met 1 koe.

 

Nes            Versturvene runderen                                Foto 58 en 79

Moddergat behoorde in die tijd onder Nes.

Ko = Koeien       R = Rieren     H = Hoklingen      Ka = Kalveren          

De voor de andere dorpen van Westdongeradeel gebruikte registratie  ‘Voorjaar 1745 – 1-9-1745’ is zwaar beschadigd en daardoor vrijwel onleesbaar. De onderstaande tabel wijkt daarom af van de tabellen van de overige dorpen.

Uit het algemene dorpenoverzicht van Westdongeradeel blijkt overigens dat in de periode ‘Voorjaar 1745 – 1-9-1745’ het verlies in Nes 8 koeien en 1 rier betrof waarbij kalveren niet worden genoemd.

In deze tabel overlappen de overzichten 1 en 2 elkaar !!

                                          Dorps registratie

                               Voorjaar 1745 - 31-12 -1745

 

Officiële registratie

1-9-1745 - 1-3-1746

 

Overzicht  1

 

Overzicht  2

Naam

Ko

R

H

Ka

 

Ko

R

H

Durk Pijters Heeringa

 

 

2

 

 

 

 

2

Gerrit Pijters Heeringa

3

 

2

 

 

3

 

2

Jan Clases (1)

x

x

x

x

 

1

 

1

Jacob Keijmpes

2

 

 

7

 

2

 

 

Jan Clases (1)

x

x

x

x

 

6

2

4

H. J. van der Meij

2

2

1

 

 

2

2

1

Jan Tjalles

6

 

1

1

 

6

 

1

Doede Sijbes

4

 

 

1

 

4

 

 

Tjerk Jousma

5

 

 

4

 

5

 

 

Claas Jacobs

1

 

 

 

 

1

 

 

Louw Jacobs (2)

 

 

 

1

 

 

 

 

Pijter Hindriks, In overzicht 1melding van  1 twinter os.

3

1

2

4

 

4

1

2

Jacob Igles van Foudgum volgens verklaringe (3)

 

1 ½ (4)

 

 

Tjerk Jacobs wed. Wierum, volgens verklaringe

 

1 ½ (4)

 

 

Volgens de Quotisatie van 1749:

(2) wed. Louw Jacobs, kan de cost winnen

Algemene opmerkingen:

(1)  In de gegevens voor overzicht 1 komt slechts één Jan Clases voor met 5 koeien, 2 rieren, 3 hoklingen, 4 kalveren en een twinter Bull. Het is niet duidelijk bij welke Jan Clases in overzicht 1 deze gegevens geplaatst moeten worden.

(3) Zie Foudgum onder Algemene opmerkingen.

(4) Het als ‘half’ aanmerken heeft te maken met de berekening van vergoeding.